امنیت سایبری در نرم افزارهای ERP

سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) به عنوان ستون فقرات فرآیندهای کسب وکار امروزی، حجم عظیمی از داده های حساس سازمانی، از داده های مالی و حسابداری گرفته تا اطلاعات مشتریان، را در خود ذخیره میکنند. یافته های پژوهش ها نشان میدهد که با افزایش روزافزون حملات سایبری، سیستم های ERP به هدفی جذاب برای مهاجمان تبدیل شده اند. این سیستم ها با چالش های امنیتی متعددی از جمله آسیب پذیری های نرم افزاری، تهدیدات داخلی و خارجی، دسترسی های غیرمجاز و نشت داده ها مواجه هستند. حملات موفق به این سیستم ها میتواند منجر به خسارات مالی گسترده، افشای اطلاعات محرمانه و اختلال در عملیات سازمان شود.

تهدیدهای امنیتی سیستمهای ERP

سیستمهای ERP با طیف گستردهای از تهدیدات امنیتی مواجه هستند که میتواند امنیت دادهها و عملکرد سازمان را به خطر بیندازد.

1. آسیب پذیری های نرم افزاری

یکی از مهمترین تهدیدات امنیتی سیستم های ERP، آسیب پذیری های نرم افزاری است. هکرها همیشه از روش های جدید برای شناسایی و حمله به بخشهای آسیب پذیر نرم افزار استفاده میکنند. این یک تهدید دائماً در حال تغییر است و تقریباً در هر Update جدید، دست کم یک بخش در معرض آسیب قرار میگیرد.

در اوایل سال جاری، آزمایشگاههای تحقیقاتی Onapsis و تیم پاسخگویی امنیت محصول SAP (PSRT) همکاری کردند تا سه آسیب پذیری امنیتی بحرانی را که مدیر ارتباطات اینترنتی SAP (ICM) را تحت تأثیر قرار میداد، کشف و برطرف کنند. اولین آسیب پذیری، با نام CVE-2022-22536، بالاترین امتیاز ریسک ممکن، یعنی ۱۰ از ۱۰، را دریافت کرد. این آسیب پذیری میتواند برای نفوذ به هر برنامه ی مبتنی بر SAP NetWeaver با پیکربندی پیش فرض مورد سوءاستفاده قرار گیرد، و این نفوذ تنها با یک درخواست از طریق سرویس HTTP(S) در دسترس، امکان پذیر است و نیازی به احراز هویت ندارد.

2. دسترسی های غیرمجاز و تهدیدات داخلی

دسترسی های غیرمجاز یکی از چالش های اصلی امنیت سیستم های ERP است. این تهدید ممکن است از سوی کاربران داخلی سازمان یا هکرهای خارجی که به سیستم نفوذ کرده اند، صورت گیرد. کارمندان ممکن است به داده هایی دسترسی پیدا کنند که برای انجام وظایف شغلی خود به آنها نیاز ندارند، یا هکرها ممکن است با استفاده از رمزهای عبور ضعیف یا سرقت شده به سیستم وارد شوند.

بسیاری از کارمندان از رمزهای ساده (مثل “۱۲۳۴۵۶”) یا رمزهای مشترک بین سامانه ها استفاده میکنند که امنیت سیستم را به خطر می اندازد. همچنین، حملات فیشینگ میتواند منجر به لو رفتن رمز عبور کارمندان شده و کل سیستم را در معرض خطر قرار دهد.

3. حملات سایبری پیچیده

در اواخر ماه جولای گذشته، وزارت امنیت آمریکا (DHS) اخطاری را با این مضمون به شرکت ها صادر کرد: “هکرها سیستمهای ERP شما را هدف قرار داده اند”. این هشدار نشان میدهد که سیستم های ERP به طور فرایندهای هدف حملات سایبری پیچیده قرار میگیرند.

نمونه ای از این حملات گسترده سایبری در سال ۲۰۱۷ رخ داد که شرکت های بزرگی مانند FedEx، وزارت کشور روسیه و سیستم بهداشت عمومی انگلیس را هدف قرار داد. این حمله امکان سوءاستفاده از نرم افزار مدیریت شده توسط شرکت مایکروسافت را نشان داد.

سیستمهای ERP به عنوان هدف اصلی هکرها شناخته میشوند به دلایل زیر:

• حاوی داده های بسیار حساس و حیاتی سازمانی هستند: سیستم های ERP تمامی اطلاعات مالی، حسابداری، مشتریان، زنجیره تأمین، منابع انسانی و فرآیندهای کلیدی کسب وکار را در یک پایگاه داده یکپارچه ذخیره میکنند. این حجم عظیم از داده های ارزشمند، سیستم های ERP را به هدف جذابی برای هکرها تبدیل کرده است.

• یکپارچه سازی فرآیندهای حیاتی سازمان: ERPها باعث تسهیل جریان اطلاعات و هماهنگی بین بخشهای مختلف سازمان میشوند. نفوذ به این سیستم ها میتواند به هکرها امکان دسترسی به بخش های مختلف و کنترل عملیات سازمان را بدهد.

• وجود آسیب پذیریهای نرم افزاری و پیکربندی های ناامن: هکرها به طور مداوم به دنبال بهره برداری از نقاط ضعف نرم افزاری، پیکربندی های نادرست، پورت های باز و گواهی های نامناسب در سیستم های ERP هستند. این آسیب پذیری ها معمولاً در هر به روزرسانی جدید نرم افزار ظاهر میشوند و اگر سازمان ها به روزرسانی ها را به موقع انجام ندهند، در معرض خطر قرار می گیرند.

• هدف قرار گرفتن کسب وکارهای کوچک و متوسط: این کسب وکارها منابع کمتری برای تامین امنیت دارند و اغلب در معرض تهدیدهای بیشتری نسبت به شرکتهای بزرگتر قرار دارند.

• تهدیدات داخلی و خطای انسانی: علاوه بر حملات خارجی، دسترسی های غیرمجاز داخلی و خطاهای انسانی نیز یکی از عوامل مهم نفوذ به سیستمهای ERP است. بیش از ۶۰ درصد حملات سایبری نتیجه اقدامات ناخواسته افراد داخل سازمان است.

• افزایش استفاده از فناوری های وب و ابری: گسترش استفاده از فناوری های مبتنی بر وب و رایانش ابری در سیستمهای ERP، سطح حملات را افزایش داده و باعث شده که این سیستم ها در معرض تهدیدات سایبری پیچیده تری قرار گیرند.

بنابراین، ماهیت حساس داده ها، اهمیت عملیاتی سیستم های ERP، آسیب پذیری های نرم افزاری و انسانی، و گستردگی استفاده از این سیستم ها، باعث شده که ERPها به هدف اصلی هکرها تبدیل شوند.

روش ها و فناوری های حفاظت در ERP

برای حفاظت از نرم افزارهای ERP روش ها و فناوری های متعددی وجود دارد که سازمان ها میتوانند با به کارگیری آنها امنیت داده ها و عملکرد سیستم های خود را تضمین کنند:

• بروزرسانی های منظم و نصب پچ های امنیتی: نرم افزار ERP باید همیشه به آخرین نسخه و با آخرین وصله های امنیتی به روزرسانی شود تا آسیب پذیری های شناخته شده رفع شده و از حملات جلوگیری شود.

• مدیریت دقیق دسترسی ها و کنترل سطوح دسترسی: تخصیص نقش ها و مجوزهای دسترسی بر اساس نیازهای کاری کاربران، به گونه ای که هر کاربر فقط به داده ها و بخش هایی دسترسی داشته باشد که برای انجام وظایفش ضروری است. همچنین استفاده از احراز هویت چندعاملی  (MFA) یا دو مرحله ای برای افزایش امنیت ورود به سیستم.

• رمزنگاری داده ها: رمزنگاری داده ها هم در حالت انتقال، مثلا با پروتکل های SSL/TLS و هم در حالت ذخیره سازی (رمزنگاری داده های پایگاه داده) باعث حفاظت از اطلاعات حساس در برابر سرقت و دسترسی غیرمجاز می شود.

• استفاده از فناوری های نوین احراز هویت: مانند فناوری بیومتریک (اثر انگشت، تشخیص چهره) و استانداردهای احراز هویت بدون رمز عبور مثل FIDO که امنیت ورود کاربران را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

• نظارت و تشخیص نفوذ: به کارگیری سیستم های فایروال، سیستم های تشخیص نفوذ IDS/IPS  و ابزارهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای شناسایی الگوهای غیرعادی و حملات سایبری به صورت زنده.

• آموزش کاربران: آموزش مستمر کارکنان در زمینه امنیت سایبری، شناسایی حملات فیشینگ، مدیریت صحیح رمزهای عبور و رعایت سیاست های امنیتی، به کاهش خطاهای انسانی و تهدیدات داخلی کمک می کند.

• تهیه نسخه پشتیبان منظم: پشتیبان گیری از داده ها و نگهداری امن آنها برای بازیابی سریع در صورت بروز حملات یا خرابی سیستم.

• استفاده از راهکارهای دسترسی امن از راه دور: استفاده از پورتال های مدیریت متمرکز و پروتکل های رمزگذاری قوی مانند TLS برای دسترسی ایمن به سیستم های ERP از راه دور.

• مدل امنیتی مبتنی بر Zero Trust : این مدل امنیتی فرض میکند هیچ کاربر یا دستگاهی به صورت پیش فرض قابل اعتماد نیست و برای هر دسترسی باید احراز هویت و تایید مکرر انجام شود.

• ارزیابی و ممیزی امنیتی منظم: انجام آزمایش نفوذ، ارزیابی ریسک و حسابرسی های امنیتی برای شناسایی نقاط ضعف و بهبود مستمر امنیت سیستم.

• استفاده از فضای ابری امن: در صورت استفاده از ERPهای ابری، اطمینان از رمزنگاری داده ها، ذخیره سازی نسخه های متعدد در سرورهای مختلف و بهره مندی از امنیت پیشرفته ارائه دهندگان خدمات ابری.

با ترکیب این روش ها و فناوری ها، سازمان ها میتوانند امنیت نرم افزارهای ERP خود را به طور قابل توجهی افزایش داده و از داده های حساس و عملیات حیاتی خود محافظت کنند.

چالشها و موانع در امنیت ERP

چالش ها و موانع اصلی در امنیت سیستم های ERP شامل موارد زیر هستند:

• آسیب پذیری های نرم افزاری و به روزرسانی نامنظم: هکرها همواره به دنبال بهره برداری از نقاط ضعف نرم افزارهای ERP هستند و اگر سازمان ها به روزرسانی ها و پچ های امنیتی را به موقع نصب نکنند، سیستم در معرض حملات قرار میگیرد. این موضوع به ویژه در سیستم های ERP مبتنی بر وب و ابری تشدید می شود.

• پیکربندی نادرست و مدیریت ضعیف دسترسی ها: تنظیمات پیچیده دسترسی ها و اعطای مجوزهای بیش از حد به کاربران، به ویژه در سازمان های بزرگ، میتواند منجر به دسترسی های غیرمجاز و تهدیدات داخلی شود. همچنین، مدیریت ناقص حساب های کاربری و عدم نظارت بر دسترسی ها از چالش های مهم است.

• خطای انسانی و آموزش ناکافی: بیش از ۶۰ درصد حملات سایبری ناشی از اشتباهات ناخواسته کارکنان داخلی است. نبود آموزش مناسب امنیتی برای کاربران سیستم ERP، موجب افزایش خطر نفوذ و سوءاستفاده می شود.

• کمبود ابزارهای تخصصی برای ارزیابی و نظارت امنیتی: پیچیدگی و شخصی سازی زیاد سیستم های ERP باعث میشود که ارزیابی امنیتی به صورت دستی و زمانبر انجام شود و احتمال خطا افزایش یابد. نبود ابزارهای خودکار و تخصصی، مانع شناسایی سریع آسیب پذیری ها می شود.

• چالش های مربوط به امنیت در محیط های ابری: استفاده از ERPهای ابری با نگرانی هایی مانند اعتماد به شرکت های ثالث، مدیریت داده ها، احراز هویت، حسابرسی و تضمین تطابق با استانداردهای امنیتی همراه است.

• ارتباطات ناامن و یکپارچه سازی پیچیده: افزایش پیچیدگی سیستم ها و اتصال آنها به شبکه ها و سیستم های دیگر، ریسک وجود ارتباطات ناامن و در نتیجه احتمال نفوذ هکرها را افزایش می دهد.

• عدم پشتیبانی و خدمات امنیتی مناسب از سوی فروشنده: نبود ارائه نسخه های جدید، پچ های امنیتی و پشتیبانی مستمر توسط شرکت ارائه دهنده ERP میتواند منجر به بروز مشکلات امنیتی جدی شود.

• احراز هویت ضعیف: استفاده از روشهای احراز هویت تک مرحله ای مانند رمز عبور ساده، سیستم را در برابر حملاتی مانند کرک رمز عبور آسیب پذیر میکند. نبود احراز هویت چندمرحله ای یا بیومتریک، یکی از موانع مهم امنیتی است.

• عدم هماهنگی و پشتیبانی مدیریت: نبود حمایت و توجه کافی از سوی مدیریت سازمان در زمینه امنیت ERP میتواند باعث ضعف در اجرای سیاست های امنیتی و مقابله با تهدیدات شود.

این چالش ها نشان میدهد که امنیت ERP نیازمند رویکردی جامع، شامل به روزرسانی مستمر، مدیریت دقیق دسترسی ها، آموزش کاربران، استفاده از فناوری های نوین احراز هویت، و همکاری نزدیک با ارائه دهندگان خدمات است تا بتواند از داده ها و عملیات حیاتی سازمان حفاظت کند.

آینده و روندهای نوین در امنیت ERP

آینده و روندهای نوین در امنیت ERP تحت تأثیر پیشرفت های فناوری و تغییرات در تهدیدات سایبری به شکل قابل توجهی در حال تحول است. مهم ترین روندها و فناوری های نوین در این حوزه عبارتند از:

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در امنیت ERP

هوش مصنوعی به سرعت به یکی از ستون های اصلی امنیت سایبری تبدیل شده است. در سال های آینده، سیستم های ERP از هوش مصنوعی برای مدیریت و پردازش حجم عظیمی از داده ها، شناسایی ناهنجاری های کوچک، پیش بینی تهدیدات و پاسخ سریع به حملات استفاده خواهند کرد. هوش مصنوعی قادر است الگوهای پیچیده حملات را شناسایی کند و تیم های امنیتی را در انجام وظایف دشوارتر و خلاقانه تر یاری دهد. البته هکرها نیز از هوش مصنوعی برای طراحی حملات پیچیده تر بهره میبرند که این موضوع نیازمند راهکارهای امنیتی تقویت شده با هوش مصنوعی است.

مدل امنیتی اعتماد صفر Zero Trust

مدل امنیتی اعتماد صفر که فرض میکند هیچ کاربر یا دستگاهی به صورت پیش فرض قابل اعتماد نیست، در سالهای آینده به طور گسترده تری در سیستم های ERP پیاده سازی خواهد شد. این مدل با کنترل دقیق دسترسی ها و احراز هویت مکرر، امنیت لایه های مختلف سیستم را تضمین میکند و از نفوذهای داخلی و خارجی جلوگیری میکند.

افزایش امنیت در محیطهای ابری

با ادامه روند مهاجرت سازمانها به سیستم های ERP مبتنی بر ابر، امنیت در این محیطها اهمیت بیشتری پیدا میکند. رمزنگاری داده ها، استفاده از فایروال های ابری، نظارت بر ترافیک شبکه و انجام تست های نفوذپذیری از جمله اقدامات کلیدی برای حفظ امنیت ERPهای ابری است. همچنین انتخاب تأمین کنندگانی که پروتکل های امنیتی سختگیرانه ای دارند، به افزایش امنیت کل زنجیره تأمین کمک میکند.

رمزنگاری پیشرفته و کنترل دسترسی دقیق

رمزنگاری داده ها با الگوریتم های قوی مانند AES-256 برای داده های ذخیره شده و استفاده از پروتکل های امن مانند TLS 1.3 برای داده های در حال انتقال، از الزامات آینده امنیت ERP است. همچنین بازنگری و محدودسازی دسترسی ها بر اساس اصل حداقل دسترسی، Least Privilege، به همراه استفاده از احراز هویت چندعاملی (MFA) و فناوری های نوین بیومتریک، امنیت ورود به سیستم را افزایش میدهد.

نظارت و تست نفوذ پیشرفته

اجرای منظم تست های نفوذ (Penetration Testing) و به کارگیری سیستم های پیشرفته تشخیص نفوذ (IDS/IPS) و فایروال های نسل جدید (NGFW) برای شناسایی و مقابله با تهدیدات سایبری، از روندهای مهم در امنیت ERP است. همچنین مدیریت امنیت دستگاه های متصل به اینترنت اشیا که به ERP متصل میشوند، اهمیت فزاینده ای خواهد داشت.

رعایت مقررات و استانداردهای امنیتی

با افزایش قوانین و مقررات حریم خصوصی داده ها مانند GDPR و CCPA و همچنین قوانین جدید مرتبط با هوش مصنوعی، سازمان ها ملزم به رعایت استانداردهای سختگیرانه تری در حفاظت از داده های ERP خواهند بود. این موضوع باعث افزایش شفافیت، گزارش دهی دقیق تر و بهبود امنیت کلی سیستم ها میشود.

یکپارچگی با فناوری های نوین و تحول دیجیتال

سیستم های ERP آینده با فناوری هایی مانند اینترنت اشیا، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی یکپارچه خواهند شد که این امر نیازمند تدابیر امنیتی پیشرفته برای محافظت از داده ها و ارتباطات است. همچنین بهره گیری از ابزارهای پیشرفته تحلیل داده برای کشف الگوها و روندهای تهدید، به تصمیم گیری های امنیتی هوشمند کمک میکند.

جمع بندی

امنیت سایبری در نرم افزارهای ERP از اهمیت بسزایی برخوردار است. سیستم های ERP حاوی داده های حساس و حیاتی سازمان هستند و هرگونه نقض امنیتی میتواند پیامدهای جدی برای سازمان به همراه داشته باشد. تهدیدهای امنیتی مانند آسیب پذیری های نرم افزاری، دسترسی های غیرمجاز و حملات سایبری پیچیده، همواره این سیستم ها را تهدید میکنند.

سازمانها باید با اتخاذ راهکارهای مناسب مانند بروزرسانی منظم نرم افزار، مدیریت دقیق دسترسی ها، استفاده از فناوری های نوین احراز هویت و آموزش کارکنان، از سیستم های ERP خود محافظت کنند. این اقدامات نه تنها به حفظ امنیت داده ها کمک میکند، بلکه میتواند از خسارات مالی، نشت داده ها و اختلال در عملیات سازمان جلوگیری کند.

با توجه به افزایش روزافزون حملات سایبری و پیچیدگی آنها، سرمایه گذاری در امنیت سایبری سیستم های ERP یک ضرورت استراتژیک برای سازمان های امروزی است. سازمان ها باید امنیت سایبری را به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از استراتژی کلی خود در نظر بگیرند و به طور منظم آمادگی خود را در برابر تهدیدات امنیتی ارزیابی و به روزرسانی کنند.

آینده امنیت ERP بر پایه هوش مصنوعی، مدل اعتماد صفر، رمزنگاری پیشرفته، کنترل دسترسی دقیق، نظارت فعال و رعایت مقررات شکل میگیرد. سازمان ها با سرمایه گذاری در این فناوری ها و رویکردها قادر خواهند بود تا در برابر تهدیدات پیچیده و پویا، حفاظت مؤثرتری از داده ها و عملیات حیاتی خود داشته باشند و از مزایای تحول دیجیتال بهره مند شوند.